Sędzia Trybunału Konstytucyjnego nie powinien oceniać ustawy, którą uchwalał, jako poseł.


Wyobraźmy sobie sytuację, w której posłowie uczestniczą w uchwaleniu kontrowersyjnej ustawy, która nakłada na podmioty określonego rodzaju obowiązki. Wiele osób, instytucji (w tym międzynarodowych) wypowiada się bardzo krytycznie o tej ustawie. Mimo to, przedmiotowy akt prawny wchodzi w życie i staje się podstawą wielu rozstrzygnięć. Wątpliwości są jednak coraz poważniejsze, czego konsekwencją jest wręcz uznanie, że ta ustawa nie może być stosowana. Jednakże przedstawiciele ustawodawcy nie zgadzają się z tym i wnoszą, aby w tej kwestii wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny. Co jeśli się okaże, iż w składzie Trybunału Konstytucyjnego zasiadają posłowie, którzy wcześniej głosowali za przyjęciem tej ustawy? Czy tak może być? 


Wyłączenie sędziego TK

Ustawodawca wprowadził instytucję wyłączenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Przewidział również, że może się zdarzyć i taka sytuacja, w której sędzią rozpoznającym sprawę, sędzią sprawozdawcą będzie osoba, która wcześniej była posłem, i która uczestniczyła w uchwaleniu aktu prawnego, którego ma dotyczyć ocena konstytucyjności. 

Zgodnie z art. 39 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym z dnia 30 listopada 2016 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego jest wyłączony z mocy samego prawa z udziału w rozpoznawaniu sprawy, jeżeli: 
1) wydał akt normatywny będący przedmiotem wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej; 
2) wydał orzeczenie, decyzję administracyjną lub inne rozstrzygnięcie, w sprawie pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej; 
3) jest uczestnikiem postępowania lub pozostaje z uczestnikiem postępowania w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może oddziaływać na jego prawa i obowiązki; 
4) był przedstawicielem, pełnomocnikiem lub doradcą uczestnika postępowania; 
5) jest stroną w postępowaniu w sprawie, w której zostało przedstawione pytanie prawne lub stroną w tym postępowaniu jest jego małżonek, krewny lub powinowaty w linii prostej, krewny boczny do czwartego stopnia lub powinowaty boczny do drugiego stopnia. 
We wskazanych okolicznościach o wyłączeniu sędziego rozstrzyga samodzielnie Prezes Trybunału w drodze postanowienia.

Poza tym, sędzia Trybunału Konstytucyjnego podlega również wyłączeniu z udziału w rozpoznawaniu sprawy, jeżeli: 
1) uczestniczył w wydaniu aktu normatywnego, orzeczenia, decyzji administracyjnej lub innego rozstrzygnięcia i może wywołać to wątpliwości co do jego bezstronności; 
2) istnieją inne okoliczności mogące wywołać wątpliwości co do jego bezstronności. 
W tych sytuacjach, o wyłączeniu sędziego Trybunału rozstrzyga Trybunał w drodze postanowienia.

Niezwykle istotne jest to, że to konkretny sędzia ma obowiązek niezwłocznie poinformować Prezesa Trybunału o okolicznościach mogących powodować wyłączenie go z udziału w rozpoznawaniu sprawy.

Poprzednia regulacja

Nieco inaczej była uregulowana instytucja wyłączenia w art. 26 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Sędzia Trybunału podlegał z mocy prawa wyłączeniu od udziału w rozstrzyganiu w sprawach, w których: 
1) wydał lub uczestniczył w wydaniu zakwestionowanego aktu normatywnego, wyroku, decyzji administracyjnej albo innego rozstrzygnięcia, 
2) był przedstawicielem, pełnomocnikiem, radcą prawnym lub doradcą jednego z uczestników postępowania, 
3) zachodzą inne przyczyny uzasadniające wyłączenie sędziego, określone w art. 48 Kodeksu postępowania cywilnego.

Sędziego Trybunału można też było wyłączyć od udziału w postępowaniu na jego żądanie lub na żądanie uczestnika postępowania albo z urzędu, jeżeli zostało uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności mogących wywołać wątpliwość co do jego bezstronności.

Wnioski

Można więc uznać, że obecnie nieco inaczej uregulowano kwestię wyłączenia od udziału sprawy tego sędziego, który jako poseł uczestniczył w wydaniu ustawy. Nie zmienia to jednak faktu, że również i teraz mogą zaistnieć takie okoliczności, np. bardzo duże zaangażowanie posła w przeforsowaniu konkretnej wersji ustawy, które będą uzasadniały wyłączenie późniejszego sędziego od wyrokowania. Co więcej, zasada państwa prawa wręcz wymaga, aby sędzią oceniającym konstytucyjność przepisu prawa nie była osoba, która wcześniej, jako poseł ten przepis uchwalała.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Blog działa na zasadzie non-profit. Komentarze nie mogą zawierać kryptoreklamy, w tym linków odsyłających do stron internetowych, czy też podmiotów proponujących jakiekolwiek usługi, czy też sprzedaż jakichkolwiek towarów. Z uwagi na częste ignorowanie powyższego zakazu, ewentualne umieszczenie zakazanych treści wiąże się z jednoczesną zgodą na ponoszenie opłaty w kwocie 99 zł za każdy dzień istnienia takich treści w komentarzach.