Małżeństwo wyłączy karalność czynu z art. 200 § 1 k.k.?

Gruchnęła informacja, że ponoć konsultowanay jest zakaz obcowania płciowego z osobą poniżej 18 roku życia. Choć zaraz potem zaprzeczono, aby coś takiego miało miejsce, to jednak temat jest bardzo ciekawy pod względem prawnym. Skupiając się więc wyłącznie na kwestiach prawnych warto zadać sobie pytanie, czy jeśli taka regulacja weszłaby w życie, to czy zakaz dotyczyłby również małżonków? To pytanie tylko pozornie wydaje się absurdalne. 

Artykuł 200 k.k.

Zgodnie z treścią obecnie obowiązującego art. 200. § 1 kodeksu karnego „kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”

Chodziłoby o nowelizację tego przepisu, który miałby przewidywać, że odpowiedzialności karnej podlegałaby osoba, która obcowałaby płciowo z osobą poniżej lat 18. 

Byłaby to daleko idąca zmiana, która mogłaby wywołać wiele perturbacji natury prawnej. Przecież odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 200 § 1 k.k. podlega również siedemnastolatek, który obcuje płciowo z małoletnim poniżej 15 lat, który dobrowolnie poddał się czynnościom seksualnym (np. z miłości). Wprowadzenie karalności w razie obcowania płciowego z osobą poniżej lat osiemnastu, doprowadziłoby do tego, że odpowiedzialności karnej mogłyby podlegać nie tylko osoby, które zamierzają wstąpić w związek małżeński, ale być może i świeżo upieczeni małżonkowie. 

Sytuacja małżonków 

W myśl art. 10. § 1 zd. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu.” 

Trzeba jednak wiedzieć, że kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje istotny wyjątek polegający na tym, że „z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.”

Oznacza to, że może istnieć małżeństwo osiemnastoletniego mężczyzny i szesnastoletniej kobiety. Czy w związku z tym nie będą mogli obcować płciowo? Oczywiście trudno sobie to wyobrazić, zwłaszcza że zdarza się, iż praprzyczyną wstąpienia w związek małżeński było to, iż przyszła małżonka znalazła się w stanie błogosławionym. 

Wreszcie, istnieje jeszcze bardzo istotna regulacja wynikająca z kodeksu cywilnego, który podaje definicję osoby pełnoletniej. Zgodnie z art. 10. § 1 kodeksu cywilnego „pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.”. Paragraf 2. tego przepisu przewiduje bardzo ważny wyjątek, który – w rozpatrywanym przypadku – może wiele zmienić. W myśl bowiem przywołanego ostatnio paragrafu „przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.”

Oznacza to, że kobieta, która w wielu np. 16 lat wstąpiła w związek małżeński, uzyskuje pełnoletniość wcześniej. Jeżeli zatem przepis art. 200 § 1 kodeksu karnego będzie zawierał wyrażenie o następującej treści: „kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej […]”, to wówczas mąż szesnastoletniej żony nie będzie odpowiadał karnie. 

Dziwna sytuacja zaistnieje wtedy, gdy takie małżeństwo zostanie następnie unieważnione. Wówczas obcowanie płciowe z szesnastolatką, której małżeństwo zostało unieważnione, również nie będzie karalne.

Gdyby jednak takiego zastrzeżenia nie było, to wówczas sytuacja młodych małżonków byłaby niezwykle ciężka, zwłaszcza że będą musieli powstrzymać się z posiadaniem własnego potomstwa. Z drugiej jednak strony zawsze znalazłoby się rozwiązanie prawne. 

Wyłączenie odpowiedzialności 

Chociaż w myśl art. 109. Kodeksu karnego, „ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą”, to jednak zgodnie z art. 111 § 1. kodeksu karnego „warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.”. Po myśli zaś § 2. przywołanego przepisu „jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę polską, sąd może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy.”

W związku z tym, sąd może uwzględnić fakt, że w miejscu popełnienia czynu, można obcować płciowo np. z osobami, które ukończyły 16 lat. Choć nie jest to sytuacja komfortowa, to jednak nie beznadziejna. W wielu państwach europejskich istnieją przepisy albo analogiczne, do tych które aktualnie obowiązują w Polsce albo bardziej liberalne. W związku z tym, na wakacje, a zwłaszcza na miesiąc miodowy, należałoby wybrać np. Danię, Czechy, Słowację, Francję, Szwecję, Litwę, Niemcy, Włochy, Austrię, czy Węgry. Natomiast trzeba by było bardzo uważać w razie wyboru na wakacje stolicy Włoch, gdyż w tej części Rzymu, która należy do Watykanu, niekaralność zaczyna się od 18 lat.

Nie mam zamiaru wypowiadać się na temat zasadności i celowości ewentualnego wprowadzenia takiego przepisu. Nie da się jednak ukryć, że są to klasyczne przepisy, które w pierwszej kolejności wymagają konsultacji z lekarzami, czy psychologami dziecięcymi. W tym wypadku prawnik powinien czerpać z ich wiedzy i doświadczenia. Zasadniczo powinno być tak, że to nie prawo powinno kształtować stosunki społeczne. To społeczeństwo, relacje międzyludzkie, aktualny rozwój społeczności, powinny inspirować do określonych regulacji prawnych.

Nie może przecież dochodzić do sytuacji absurdalnych. W tym miejscu warto zauważyć, że w prawie polskim małżeństwo może też być zawarte zgodnie z prawem wewnętrznym kościoła albo innego związku wyznaniowego. Dla przykładu kodeks prawa kanonicznego wymaga do ważnego zawarcia małżeństwa: dla mężczyzn ukończenia 16 roku życia i dla kobiet ukończenia 14 roku życia. 

P.s. 
A tak poza tym, taka regulacja wywołałaby większą karalność wśród Polaków. A chyba nie o to chodzi.