Odsetki po nowelizacji w postępowaniu uproszczonym i e-sądzie. Czyżby powrót do źródeł?


Nie da się ukryć, że nowe – wręcz nowatorskie – rozwiązania kodeksowe w zakresie odsetek nastręczają wiele problemów praktycznych. Warto jednak mieć na uwadze to, że przynajmniej część wątpliwości było już kiedyś wyjaśnionych. Być może kluczem do rozwiązania problemów, które będą się pojawiały, jest świadomość tego, że należy tak opisać żądanie odsetkowe, aby było jednoznaczne, zrozumiałe, odpowiadające prawu i nadające się do egzekucji.


Żądanie odsetkowe

Przyzwyczailiśmy się już do tego, że żądanie odsetkowe może być określone poprzez następujący skrót myślowy: „wraz z ustawowymi odsetkami”. 

Warto chyba jednak przypomnieć, że były takie czasy, i to wcale nie takie odległe, kiedy to w tytułach egzekucyjnych takich, jak nakaz zapłaty, czy wyrok szczegółowo rozpisywano poszczególne stopy procentowe odsetek ustawowych. Proszę mi wierzyć, ale bardzo często zdarzało się, iż prosty tytuł egzekucyjny zawierał kilka, czy kilkanaście wersów samych stóp procentowych, skrupulatnie wypisywanych dla każdej z zasądzonych kwot. 

Taka praktyka była powszechna i nikomu nie przychodziło początkowo do głowy, aby od tej czasochłonnej praktyki sądowej odstąpić. Co więcej, również orzecznictwo Sądu Najwyższego wręcz nakazywało taki sposób określania żądania odsetkowego zarówno w pozwach, jak i tytułach egzekucyjnych. 

Pojawiała się oczywiście wątpliwość, co należy zrobić, jeśli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zmiany stopy procentowej. Wówczas – za radą Sądu Najwyższego – choć komornik był uprawniony nadal ściągać odsetki zasądzone tytułem egzekucyjnym - należało się liczyć się z tym, że takie odsetki mogą być nienależne. Pozwanemu doradzano ewentualne skorzystanie z powództwa przeciwegzekucyjnego. 

Poszczególni sędziowie zaczęli stopniowo odchodzić od szczegółowego rozpisywania stóp procentowych. Zakładano, że wystarczy w tytule egzekucyjnym odwołać się do „odsetek ustawowych” i liczyć na to, iż komornik prawidłowo je wyliczy w toku postępowania egzekucyjnego. Z czasem taki sposób opisywania żądania odsetkowego stał się normą. Nie zniknęły jednak wątpliwości. Przecież takie oznaczenie i tak nie było wystarczające, skoro odsetkami ustawowymi były de facto wszystkie odsetki mające swoje źródło w ustawie, a zatem również odsetki określone ordynacją podatkową, czy ustawą o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Nie spotkałem się jednak z tym, aby ktokolwiek miał problem z właściwych rozszyfrowaniem, zawartego w sądowym tytule egzekucyjnym, zwrotu: „wraz z odsetkami ustawowymi”. 

Generalna zasada 

Nie zmienia to jednak fakt, że cały czas – w mojej ocenie – istnieje pewnego rodzaju niepewność co do kompletności opisu żądania odsetkowego poprzez odwołanie się do takich określeń, jak: „z odsetkami ustawowymi”, czy obecnie „z odsetkami ustawowymi za opóźnienie”

Należy zatem przyjąć generalną wskazówkę. Trzeba tak określać żądanie odsetkowe, aby było zgodne z prawem, czytelne, jednoznaczne i możliwie najprecyzyjniej odzwierciedlało wolę strony powodowej. Zaproponowane w poprzednim poście rozwiązania nie są doskonałe. Jest jednak nadzieja, że sądy będą przyjmowały uproszczony opis żądania odsetkowego. Nie uniknie się wątpliwości. Poza tym, nic nie stoi na przeszkodzie, aby w uzasadnieniu pozwu nieco dokładniej uzasadnić żądanie odsetkowe. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby określić żądanie odsetkowe poprzez podanie konkretnych stóp procentowych z jednoczesnym wskazanie, czy chodzi o odsetki kapitałowe, czy np. za opóźnienie. 

Pozew w postępowaniu uproszczonym

Zgłaszany jest już problem z formularzem P, który nadal zawiera określenie: „odsetki ustawowe”, lecz nie zawiera wzmianki o „odsetkach za opóźnienie”. Nie jest to nic nadzwyczajnego, skoro w takim formularzu nie ma nadal wzmianki o konieczności podania numeru PESEL. 

Nie ma to większego znaczenia dla osób, które orientują się w prawie. W mojej ocenie powinno się po prostu prawidłowo opisać odsetki, jakie żąda powód. Chyba można przekreślić zwrot: „ustawowe” i „umowne”, a następnie właściwie opisać odsetki. 

Od dawna tego typu formularze są dość dowolnie, w granicach rozsądku, modyfikowane. Zresztą i Trybunał Konstytucyjny swego czasu kategorycznie zakwestionował zbyt formalistyczne i dogmatyczne podejście do takich formularzy, które nie są przecież elementem takiego systemu informatycznego w ramach którego odbywa się wypełnianie formularza. 

Odrębnym problemem jest wypełnianie takich formularzy przez osoby, które nie są prawnikami i które po prostu wybierają jedną z opcji „zasugerowanych” przez 
formularz P. W tym wypadku pozostaje albo wezwać do sprecyzowania żądania odsetkowego albo spróbować wniknąć w umysł powoda i odkodować jego zamiar. Tę kwestię zasygnalizowałem już w poprzednim wpisie o odsetkach. 

Pozew w e-sądzie

W tym wypadku sytuacja wydaje się być o wiele poważniejsza, skoro pozew jest wypełniany od razu poprzez system elektroniczny przy użyciu zaproponowanego schematu pozwu. 

Strony procesu informują, że schematy takich pozwów nie uwzględniają zmiany kodeksowej w zakresie odsetek i nie można wskazać, że np. żąda się odsetek ustawowych za opóźnienie albo odsetek maksymalnych innych aniżeli czterokrotność stopy lombardowej. Dochodzą słuchy, że przedstawiciele e-sądu wręcz informują, iż wszystkie pozwy z żądaniem odsetkowym będą przekazywane do postępowania zwykłego. Nie wiadomo również kiedy nowe schematy pozwów zostaną dostosowane do zmian w zakresie odsetek. 

Jeśli to prawda, to pozostaje mi tylko czekać na tę lawinę pozwów przekazywanych do postępowań zwykłych. Może to doprowadzić do tymczasowego zakorkowania sądów cywilnych, tym bardziej, że problematyka „nowych” odsetek nie została jeszcze dogłębnie ogarnięta i w tych sądach. 

Myślę jednak, że i w e-sądzie można pokusić się o to, aby w uzasadnieniu takiego pozwu prawidłowo określić żądanie odsetkowe z jednoznacznym wskazaniem, że odmienne określenie odsetek w petitum pozwu jest nieprawidłowe, lecz musiało być tak podane ze względu brak właściwego schematu pozwu. Bardzo ciekawi mnie, co w takiej sytuacji zrobiłby referendarz. Nie budzi przecież wątpliwości fakt, że również w e-sądzie przed wydaniem nakazu analizuje się cały pozew, a nie tylko jego petitum. Wydaje mi się, że wyraźne wskazanie w uzasadnieniu, jakie są prawidłowe odsetki nie powinno spowodować przekazania takiej sprawy do postępowania zwykłego. Czy takie podejście zostałoby to zaakceptowane? Może trzeba to przetestować? Nie wiem.

34 komentarze:

  1. Potwierdzam, po 1 stycznia wszystkie pozwy z żądaniem odsetek maksymalnych zostały przekazane do rozpoznania w SR zwykłym. Wszystkie, tzn. kilkadziesiąt, żadnego nakazu zapłaty, gdzie do 31 grudnia nie było żadnego problemu.

    OdpowiedzUsuń
  2. No to polskie sądownictwo będzie bohatersko pokonywać problemy i trudności, które nie występują w żadnym innym państwie - parafrazując Kisiela.

    I komu przeszkadzała stara, przejrzysta regulacja? Widziałem, że z tej zmiany odsetek będą jakieś jaja.

    Czyli co - paraliż e-sądu, zakorkowanie sadów powszechnych, komornicy pewnie przez 2 lata będą źle naliczać odsetki albo nie będą wiedzieć ja je w ogóle naliczać zanim się wyklaruje.

    SN heroicznie wyda kilka uchwał dotyczących liczenia odsetek.

    I to wszystko dzięki poprzedniemu MS, który zostawił taką bombę na odchodne. Wszystkie reformy sądownictwa zgłaszane przez polityków mają przecież za cel przyśpieszenie procesów (turlam się ze śmiechu) :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wszystko idzie w kierunku usprawnienia. Proszę wykazać cierpliwość :-)

      Usuń
  3. Chyba się kiedyś naprawdę wkurzę i wystąpię z pozwem przeciwko Skarbowi Państwa, który stworzył system EPU niezgodny z k.p.c. Teraz problemy się pogłębiły, ale od dawna ten system naruszał kodeks.

    Po pierwsze nie można było dochodzić w nim odsetek wynikających z ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

    Po drugie nie można w EPU dochodzić roszczeń w walucie obcej.

    Tymczasem k.p.c. nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń w tym zakresie, więc system informatyczny ogranicza stronom prawa przyznane przez ustawodawcę.

    Jako statio fisci wskazałbym Ministerstwo Sprawiedliwości, bo to ono tak to zorganizowało.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Chyba po prostu należałoby dokonać małej nowelizacji EPU. Z drugiej strony od samego początku uważałem, że podobne efekty można było osiągnąć bez konieczności tworzenia e-sądu.
      A może by wypróbować sposób, o którym pisałem, tj. w uzasadnieniu pozwu dokonać właściwego opisu odsetek.

      Usuń
  4. Wydaje mi się, że każdy ma teraz pewien problem z odsetkami ustalonymi w umowie zawartej przed 01.01.br jako: "czterokrotność stopy lombardowej...". Czy umowa opiewająca na takie odsetki wiąże także po 01.01.br (do dnia zapłaty,czy też automatycznie - od 01.01.br. - stosuje się do tych umówionych odsetek nowe odsetki maksymalne(od 01.01. br.). Najpierw trzeba to przesądzić, a potem przejść do próby formułowania żądania w pozwie (albo orzeczenia).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To prawda. Wydaje się jednak, że od 1.1.2016 należy stosować nowy pułap odsetek maksymalnych. Ustawodawca wyraźnie wskazał, że z dniem 1 stycznia mamy nową górną granicę odsetek maksymalnych. Odsetki mają charakter okresowy i skoro aktualizują się z każdym dniem, to z taką interpretacją nie powinno być raczej wątpliwości.

      Usuń
    2. Jeżeli w umowie są zapisane odsetki jako 4xlombard, a nie jako odsetki maksymalne, to dziś obowiązuje stopa 4xlombard, nie więcej niż maksymalne (to ostatnie zastrzeżenie i tak jest ważne tylko do marca). A już zwłaszcza w umowach z konsumentami.

      Usuń
  5. Na dziś wystarczy odstąpić od żądania odsetek w EPU...
    ...zawsze można na odsetki złożyć osobny pozew.

    OdpowiedzUsuń
  6. Pytanie do Bartoszcze - dlaczego tylko do marca ważne jest zastrzeżenie, że 4x lombard, nie więcej niż maksymalne?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Z uwagi na wchodzącą w życie w dniu 11.03.2016 nowelizację art.481 kc...

      Usuń
  7. Mogę prosić o nr dziennika ustaw. Z Lexa nie wynika, aby, 11 marca 2016 r. wchodziła w życie nowela 481 k.c.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Pod tą poz. nie ma ustawy zmieniającej art. 481 k.c. Jest tylko Ustawa o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw, która odwołuje się do art. 481§2(1) k.c. ale go nie zmienia.

      Usuń
    2. Bo jeśli przepis ustawy stanowi, że z dniem 11.03.2016:
      "W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.5))
      w art. 481 po § 2 dodaje się § 2(1)–2(3) w brzmieniu:
      „§ 2(1). Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać sześciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne za opóźnienie).
      § 2(2). Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.
      § 2(3). Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za
      opóźnienie, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.”.
      to w żaden sposób nie wpłynie to na treść art. 481 kc, który w aktualnej redakcji brzmi:
      "(..)§ 2(1). Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).
      § 2(2). Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.
      § 2(3). Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy."

      Usuń
    3. Art. 2 Ustawa o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw
      dot. zmiany art. 481 k.c. został uchylony ustawą z dnia 9.10.2015 r. ustawy o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – vide art. 54 pkt 1.

      Usuń
    4. Dzięki.
      Sprawdzanie czy nowelizacja nie została znowelizowana to ciężki kawałek chleba... ;)

      Usuń
  8. Ja też nie orientuję się, o jakie zmiany art. 481 k.c. w marcu chodzi, ale wszystko jest możliwe. To, że art. 481 par.2 nie stosuje się do transakcji handlowych, już weszło (nota bene to jest m.zd. bomba z opóźnionym zapłonem, dlatego, że prawdopodobnie zakończy się wskutek tej regulacji możliwość wyboru pomiędzy żądaniem odsetek wg kc., a ustawą o transakcjach, jeśli umowa spełnia warunki definicyjne transakcji handlowej).

    OdpowiedzUsuń
  9. Nie rozumie, dlaczego autor twierdzi, że „pojawiała się oczywiście wątpliwość, co należy zrobić, jeśli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zmiany stopy procentowej”. Wg mnie, jeśli w późniejszym okresie ulegnie zmianie stopa tych odsetek, to do tego momentu wierzyciel liczy wg tej stopy a po zmianie wg tej nowej. Przecież w takim przypadku rozstrzygnięcie obejmuje odsetki np. z opóźnienie do dnia zapłaty a nie do dnia zmiany oprocentowania.

    OdpowiedzUsuń
  10. Czy ktoś wie dlaczego e-sąd nie wydaje e-nakazów z uwagi na problem odsetek? Co właściwie jest przyczyną tych odmów?

    OdpowiedzUsuń
  11. Być może dlatego, że odsetki maksymalne teraz sąd może zasądzić tylko wg stopy wskazanej w KC, a system e-sądu nie ma możliwości wyboru takich odsetek, zaś można sobie wybrać 4x stopa lombardowa, takich zaś sąd zasądzić nie może bo są niezgodne z ustawą?

    Ja mam lepsze pytanie - czy ktokolwie dostał jakikolwiek nakaz z e-sądu po 1 stycznia? Pytam poważnie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. ja otrzymałam dwa.... ale to był przypadek, ponieważ 30 zostało przekazanych do SR

      Usuń
  12. Też się bardzo chętnie dowiem, bo nie wiem na jaki zrzut stamtąd wyczekiwać. ..

    OdpowiedzUsuń
  13. a może tak:
    z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP ale nie większymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie

    OdpowiedzUsuń
  14. A więc dziś doręczono dwa nakazy wydane w upominawczym przez dwa różne sądy. Oba pozwy na formularzach z zaznaczeniem odsetek ustawowych. Podstawa identyczna, wysokość roszczenia niemal identyczna.
    I. ODSETKI
    Sąd nr 1 zasądził odsetki ustawowe do 31.12.2015r. i od 01.01.2016r. odsetki ustawowe za opóźnienie do dnia zapłaty.
    Sąd nr 2 zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia __.__.2015r. do dnia zapłaty!
    II. PRZESYŁKA
    Sąd nr 1 w kopercie umieścił tylko nz.
    Sąd nr 2 nz, pismo zwane "doręczeniem", oraz zarządzenie o zwrocie 3/4 opłaty po uprawomocnieniu się nakazu.
    III. KOSZTY ZASTĘPSTWA
    Oba sądy zasądziły kwotę 17zł tytułem zwrotu opłaty; sąd nr 1 dodał ją do kosztów zastępstwa, sąd nr 2 nie- ujął ją w kosztach procesu :)

    OdpowiedzUsuń
  15. I jak Państwo radzicie sobie ze składaniem pozwów w EPU? Wymyślił ktoś patent tak, żeby E-Sąd nie kierował do stacjonarnego? Rozważaliście rezygnować z odsetek skapitalizowanych? Ciekawe kiedy E-Sąd przygotuje nowe szablony pozwów.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. gdzieś od tygodnia jest lepiej, bez rewelacji ale na pewno lepiej niż przez ostatnie 2 miesiące. Co niektórzy referendarzowie wzywają do udzielenia informacji czy wnosisz o odsetki ustawowe bądź ustawowe za opóźnienie, jak wniesiesz pismo, iż żądasz odsetek ustawowych za opóźnienie to jest wydany nakaz oraz postanowienie o sprostowaniu omyłki pisarskiej w zakresie odsetek.

      Usuń
    2. Jeżeli chodzi o nowe szablony to nie tak, że EPU się z tym nie spieszy. Dzwonie regularnie i oni cały czas czekają na decyzję w tej sprawie z Ministerstwa Sprawiedliwości. Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadziło ustawę ale już nie pomyślało o tym żeby dostosować system EPU i inne formularze do nowych regulacji prawnych.

      Usuń
  16. Dziś otrzymałem zarządzenie referendarza w EPU o następującej treści:
    w związku z istniejącą rozbieżnością pomiędzy określeniem odsetek dochodzonych w tabeli roszczeń a
    określeniem tychże odsetek w uzasadnieniu pozwu wezwać pełnomocnika powoda do usunięcia braków
    formalnych pozwu poprzez dokładne sprecyzowanie żądania tj. wskazanie, czy żądając w treści uzasadnienia
    odsetek ustawowych za opóźnienie
    a) domaga się ich w wysokości równej wysokości odsetek ustawowych określonej w art. 359 § 2 k.c.
    b) domaga się ich w wysokości określonej przepisem art. 481§2 k.c.,
    - w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia pod rygorem zwrotu pozwu.

    Pozew dotyczy żądania zwrotu zaliczki z tytułu niewykonania dzieła i w efekcie odstąpienia przez zamawiającego od umowy.

    Tabela roszczeń wygląda następująco:
    1 1 000,00 PLN
    z odsetkami
    ustawowymi od 2015-06-23 do dnia zapłaty

    a w uzasadnieniu odnośnie odsetek znalazło się wyłącznie jedno zdanie:

    W związku w doręczeniem ww. pisma w dniu 15.06.2015 r. zawierającego żądanie zwrotu zaliczki w terminie 7 dni powód żąda zapłaty odsetek ustawowych liczonych od dnia 23.06.2015 r. do dnia zapłaty.

    I co teraz zrobić aby nie było zwrotu ani przekazania ???? Czy ktoś miał już podobną sytuację ?

    OdpowiedzUsuń
  17. Posiada ktoś wiedzę czy EPU dysponuje już nowym formularzem do pozwów czy dalej po staremu?

    OdpowiedzUsuń
  18. Dysponuje ktoś informacją czy sytuacja została już rozwiązana i jest już nowy formularz lub sposobem żeby E-Sąd nie kierował do stacjonarnego?

    OdpowiedzUsuń

Blog działa na zasadzie non-profit. Komentarze nie mogą zawierać kryptoreklamy, w tym linków odsyłających do stron internetowych, czy też podmiotów proponujących jakiekolwiek usługi, czy też sprzedaż jakichkolwiek towarów. Z uwagi na częste ignorowanie powyższego zakazu, ewentualne umieszczenie zakazanych treści wiąże się z jednoczesną zgodą na ponoszenie opłaty w kwocie 99 zł za każdy dzień istnienia takich treści w komentarzach.