Prokura łączna mieszana jest dopuszczalna.


Warto nawiązać do wydanej przez Sąd Najwyższy w dniu 30.01.2015r. uchwały w składzie 7 sędziów w sprawie o sygn. III CZP 34/14 w myśl której "​niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu". Chodzi przede wszystkim o przywołanie kilku tez z uzasadnienia tej ważnej uchwały.  


Wprowadzenie 

Samo zagadnienie prokury było już poruszane na blogu przy okazji wydania wspomnianej uchwały. Także wtedy zwrócono uwagę na wątpliwości jakie wywołuje pogląd o dopuszczalności tzw. prokury łącznej niewłaściwej. 

Tym razem chodzi o to, aby jedynie wskazać, na co tak naprawdę zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w przywołanej uchwale. 

Nie może być także prokurentem

Sąd Najwyższy przypomniał, że nie może być także prokurentem:

-  członek rady nadzorczej
-  członek zarządu 
-  wspólnik handlowej spółki osobowej, któremu przysługuje uprawnienie do reprezentacji spółki

Prokura łączna niewłaściwa

Według Sądu Najwyższego ustawodawca nie wprowadził prokury łącznej niewłaściwej, tj. "prokury polegającej na tym, że ustanawia się jednego prokurenta, ale wskazuje, iż jest to prokura łączna wykonywana z członkiem zarządu."

Prokury łącznej można bowiem udzielić kilku osobom łącznie. Wobec tego, każda z nich jest prokurentem tyle tylko, że do skuteczności czynności prawnej, której dokonują w imieniu spółki, wymagane jest oświadczenie woli każdego z nich. W art. 109(4) k.c. stwierdza się, że prokura może być udzielona kilku osobom łącznie i to jest właśnie prokura łączna. Nie jest wobec tego prokurą łączną udzielenie prokury tylko jednej osobie. Brak też podstaw prawnych, aby uzależniać skuteczność czynności dokonywanych przez prokurenta w imieniu spółki od oświadczenia woli członka zarządu spółki. Tym samym uznać należy, że prokury łącznej można udzielić kilku osobom, co oznacza, że do skutecznego reprezentowania przez nich spółki będzie wymagane złożenie oświadczenia woli przez każdego z nich. Każda z tych osób jest więc prokurentem, gdyż skoro udziela się prokury, to znaczy każdemu z prokurentów łącznych. 

Prokura łączna mieszana

Sąd Najwyższy potwierdził dopuszczalność, na mocy art. 38 k.c., określenia w umowie (statucie) spółki takiego sposobu reprezentacji spółki, że oświadczenie woli w imieniu spółki może złożyć jeden z prokurentów łącznych i członek zarządu. Tylko taka prokura łączna mieszana jest dopuszczalna na tle przepisów kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych. O sposobie reprezentacji spółki może bowiem decydować ustawa lub oparty na niej statut (umowa spółki), a nie oświadczenie woli członków zarządu spółki. Zarząd, reprezentując spółkę, może działać tylko w zakresie wyznaczonym przez przepis ustawy oraz postanowienia umowy spółki lub statutu, co nie obejmuje uprawnienia do kreowania nowego rodzaju prokury. Ustawodawca dopuszcza tylko prokurę singularną, łączną i oddziałową.

KRS

Sąd Najwyższy zaznaczył, że z przepisów dotyczących rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym wynika, iż stworzony system wpisów do tego rejestru nie przewiduje możliwości wpisywania prokury niewłaściwej. 

Sąd ten podkreślić, że:
"To jak dokonywać wpisów dotyczących prokury przesądza rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach [...]. Z § 52 tego rozporządzenia wynika, że w dziale drugim rejestru przedsiębiorców dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej, w rubryce trzeciej odnoszącej się do prokury, wpisuje się imię, nazwisko i numer PESEL prokurenta oraz rodzaj prokury. Podobną regulację dla handlowych spółek osobowych przewidują § 21 i 43 tego rozporządzenia. Skoro zaś członek zarządu nie jest prokurentem to nie wiadomo, w której rubryce należałoby umieścić wzmiankę, że prokurent może skutecznie składać oświadczenia woli tylko łącznie z członkiem zarządu. Jak wskazano brak podstaw prawnych, aby wpisywać jako rodzaj prokury, prokurę łączną wykonywaną razem z członkiem zarządu, gdy powołano tylko jednego prokurenta. 
Nie ma natomiast przeszkód, aby zgodnie z § 52 powołanego rozporządzenia, w drugim polu pierwszej rubryki rejestru przedsiębiorców, w której określa się zasady reprezentacji spółki przez zarząd i prokurentów wpisać, gdy tak stanowi umowa spółki lub statut, że oświadczenie woli za spółkę może składać jeden z prokurentów łącznych oraz członek zarządu. Taką samą regulację dotyczącą wpisywania prokury zawierało uchylone z dniem 1 grudnia 2014 r. poprzednio obowiązujące rozporządzenie wykonawcze Ministra Sprawiedliwości." 

Wykreślenie wpisów z urzędu

Sąd Najwyższy uznał, że wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym prokury jednoosobowej określanej jako prokura łączna z członkiem zarządu, powinny zostać wykreślone i to z urzędu. Podstawę do ich wykreślenia stanowi art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. 

Ocena skutków czynności prawnych

W uchwale wyraźnie zaznaczono, że:
"Przyjęta wykładnia przepisów o prokurze i reprezentacji spółki kapitałowej nie ma zastosowania do oceny skutków czynności prawnych dokonanych przez ustanowionych niezgodnie z nią prokurentów. Biorąc pod uwagę, że istniała długoletnia, tolerowana przez wiele sądów rejestrowych praktyka uznawania tzw. prokur łącznych niewłaściwych, przyjęta wykładania przepisów o prokurze nie powinno prowadzić do podważenia bezpieczeństwa obrotu i możliwości pozbawiania skuteczności wielkiej ilości czynności prawnych, dokonanych przez prokurentów ustanowionych w ten sposób. Skoro ustanawianie tego rodzaju prokur było spowodowane występowaniem rozbieżności interpretacyjnych w stosowaniu prawa przez podmioty zobowiązane do przestrzegania norm prawnych oraz przez organy powołane do ich stosowania w takiej sytuacji istnieje możliwość ograniczenia wstecznego stosowania ustalonej interpretacji przepisu. Dotyczy to w szczególności uchwał, które podejmując abstrakcyjne zagadnienie wprowadzają element nowości w stosowaniu prawa. [...]".

3 komentarze:

  1. Jeśli dobrze rozumiem, niedopuszczalne byłoby wpisanie do KRS, że spółkę może reprezentować prokurent łącznie z członkiem zarządu, jeśli prokurent byłby tylko jeden. Inaczej mówiąc, prokurentów łącznych musi być co najmniej dwóch. Czy dobrze myślę?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Chodzi o to, że nie można ustanowić jednego prokurenta wskazując, że jest to prokura łączna wykonywana tylko z członkiem zarządu. Nie można bowiem uzależniać skuteczność czynności dokonywanych przez prokurenta w imieniu spółki od oświadczenia woli członka zarządu spółki.

      Usuń
  2. a propos tematu wpisu: myślę, że określenie "reprezentacja mieszana" ( czyli przez członka zarządu i prokurenta) dość powszechnie przyjęte w doktrynie pozwala na lepsze jej odróżnienie od "prokury łącznej niewłaściwej"

    OdpowiedzUsuń

Blog działa na zasadzie non-profit. Komentarze nie mogą zawierać kryptoreklamy, w tym linków odsyłających do stron internetowych, czy też podmiotów proponujących jakiekolwiek usługi, czy też sprzedaż jakichkolwiek towarów. Z uwagi na częste ignorowanie powyższego zakazu, ewentualne umieszczenie zakazanych treści wiąże się z jednoczesną zgodą na ponoszenie opłaty w kwocie 99 zł za każdy dzień istnienia takich treści w komentarzach.